فهرست مطالب
کوچینگ یا مربی گری
احتمالا برای شما پیش آمده است که با یکی از دوستان یا آشناها درباره مشکلی که برای شما پیش آمده صحبت کرده‌اید. او به دقت به حرفهای شما گوش داده و با گفتگوی موثری که با شما داشته است به شما کمک کرده تا بتوانید راه حل مساله‌ی خود را پیدا کنید.
چنین شخصی نقش یک کوچ یا مربی شخصی را برای انجام داده است. در این مقاله قصد داریم درباره‌ی این صحبت کنیم که کوچ کیست و کوچینگ چیست؟ کوچ حرفهای چه کمکی به ما می‌کند؟ درباره اینکه انواع کوچینگ چیست و چگونه یک کوچ مناسب پیدا کنیم؟ صحبت می‌کنیم و حتی در این درباره که چه مواقعی نیاز داریم از یک کوچ کمک بگیریم؟ و همچنین درباره‌ی تفاوتهای کوچ با مشاور و منتور هم صحبت می‌کنیم. پس همراه ما باشید.
همچنین می‌توانید سئوالات خود را درباره این موضوع از ما بپرسید و نظرات خود را بیان نمایید.
مدعیان کوچینگ
با مثال ساده‌ای که در ابتدا بیان شد مشخص است که مربیگری یا کوچینگ (Coaching) موضوع تازه‌ای نیست و به اشکال مختلف در طول تاریخ وجود داشته است اما شکل امروزی آن کمتر از نیم قرن قدمت دارد.
البته توجه و علاقه مردم به این موضوع و در این سطح و شدت، تنها چند سالی است که شدت گرفته و به نظر می‌رسد مردم به ارزشمندی داشتن کوچ شخصی در زندگی و کسب و کار بیشتر پی برده‌اند. در بیشتر کشورها کوچ‌های شخصی و سازمانی حرفهای روزبه‌روز جایگاه بالاتری پیدا می‌کنند.
اگر چه بسیار ی از علاقه‌مندان و فعالان در حوزه‌ی توسعه فردی و آموزشی کسب و کار، خود را کوچ معرفی می‌کنند اما بسیاری از آنان حتی تفاوت بین مشاور و کوچ و منتور را به درستی نمی‌دانند و به همین خاطر کج فهمی‌ها و برداشتهای نادرست از این مقوله باعث شده از عنوان کوچ و کوچینگ سوء استفاده‌هایی هم بشود.
کوچینگ چه چیزی نیست !
قبل از اینکه به تعریف دقیق آن بپردازیم بهتر است بگوییم که کوچینگ چه چیزی نیست ! شاید از این طریق بتوان موضوع را روشن‌تر کرد و بعد به تعریف کلاسیک آن بپردازیم.
کوچینگ، آموزش نیست!
بسیاری از مربیان و معلمان و به تازگی سخنرانان انگیزشی و آموزشی، خود را کوچ معرفی می‌کنند؛ شاید هم باشند! ولی در جلسه‌ی کوچینگ خبری از آموزش نیست.
در این جلسات مربی یا کوچ با سئوالاتی که از مراجع یا کوچی می‌پرسد هدف و درخواست واقعی او را مشخص می‌کند. سپس با استفاده از سوالات مختلف که به آن سوالات سقراطی هم گفته می‌شود.
کوچ به طور مستقیم چیزی به مراجع خود آموزش نمی‌دهد، بلکه با سوالات مناسبی که از او می‌پرسد به او کمک می‌کند تا مسیر او را روشن کند؛ راه‌های رفته و نرفته او را پرس و جو و واضح می‌کند تا مراجع بتواند خودش بهترین راه را انتخاب کند. بعد از تعیین هدف او را در مسیر خودش پیگیری می‌کند تا به هدفش برسد.
در آموزش، معلم یا استاد آنچه را می‌داند به شاگردش یاد می‌دهد. چه شاگرد یاد بگیرد چه نه، چه موضوع آموزش را دوست داشته باشد یا نه، کار او در این مرحله تمام شده است. نهایتا ارزشیابی انجام می‌شود و تمام!
کوچ، منتور نیست!
منتور mentor ( مرشد )، شخصی است کارآزموده، که در کار خاصی تخصص دارد. مثل راهنما یا بلدِ کوه. قدم به قدم با شخصی که از او تقاضای کمک کرده همراه می‌شود تا او را به نقطه‌ی مورد نظرش برساند. در اینجا مسئول رسیدن یا نرسیدن شخص به هدفش، منتور محسوب می‌شود. بسیاری از مواقع رهرو، مسیر و حتی هدفی که دنبال می‌کند را خودش انتخاب نکرده و دنبال مرشدی راه افتاده که او را به هر دلیل قبول دارد.
اما در کوچینگ ، مراجع، هدف ، مسیر و همه‌ی مسئولیت را به عهده دارد. در این فرایند، کوچ، هدف و مسیر او را همچون نورافکن روشن می‌کند و این مراجع است که انتخاب می‌کند به کدام سو برود.
کوچینگ، مشاوره نیست!
به احتمال زیاد تاکنون سری به پزشک و دکتر زده‌اید، پزشک راحتترین مثال برای یک مشاور است. پیش او می‌روید؛ مشکل خود را بیان می‌کنید و او هم برای شما نسخه‌ای می‌نویسد تا شما انجام دهید. تمام.! بدون اینکه از او بپرسید آیا آن مشکل واقعی است نه؟ بدون اینکه بفهمید برای حل این مشکل چه راه‌های دیگری وجود دارد! بدون اینکه او در این مسیر شما را حمایت کند! بدون اینکه … او فقط یک راه که از نظر خودش درست است به شما معرفی می‌کند.
اما کوچ با شماست تا هدف خود را کاملا بررسی کنید و از اینکه آن هدف واقعی شماست مطمئن شوید. کمک‌تان می‌کند تا هدف خود را واقع‌گرایانه و دست‌یافتنی تنظیم کنید و برای رسیدن به آن برنامه ریزی و زمانبندی کنید.
کوچینگ درمانگر هم نیست!
فرایند کوچینگ همانطور که گفته شد برای کمک به رسیدن مراجع به هدفی است که خود در نظر دارد. در این مسیر گاهی اوقات کوچ متوجه می‌شود که او درگیر مشکلات روانشناختی، تروما ، آسیب‌های روحی و یا انواع اختلالات روانی است.
در چنین موارد کوچ به هیچ عنوان وارد فضای درمان و مداخله در آن نمی‌شود و باید او را به روانشناس متخصص معرفی کند. چنین مداخلاتی در شرح وظیفه‌ی کوچ نیست.
چنین مشکلاتی که بیشتر به گذشته‌ی فرد است نیاز به درمانگر متخصص دارد اما کوچینگ به زمان حال و آینده‌ی نزدیک کوچی می‌پردازد.
برخی از روانشناسان نیز خود را کوچ نامیده‌اند در صورتی که در جایگاه خویش کمک‌های بهتری می‌توانند بکنند.
کوچینگ چیست؟
طبق تعریف فدراسیون بین‌المللی کوچینگ، ICF تعریف کوچینگ عبارت است از:
” همکاری و مشارکت بین کوچ و مراجع، که طی آن مراجعه کننده با استفاده از تفکر عمیق و خلاقیت خود، توانایی‌های شخصی و حرفهای خودش را کشف می‌کند و ارتقا می‌دهد. “
کوچینگ یک فرایند است؛ در این پروسه کوچ یا مربی آموز دیده در حوزه کوچینگ با مهارت‌هایی که در این زمینه کسب کرده فضای امن و قابل اعتمادی ایجاد می‌کند تا مراجع او احساس اطمینان و اعتماد کند و خواسته‌ها و اهدافش را با او در میان بگذارد.
فرایند کوچینگ به شما کمک می‌کند تا دنیای واقعی خود را واضح‌تر ببینید و به سمت دنیای مطلوب خویش حرکت کنید. در این مسیر کوچ تسهیلگری است که این مسیر را برای شما هموار می‌کند و همراه شماست. به شما کمک می‌کند تا استعدادها و پتانسیل‌های خود را که از آنگاه نیستید و در نقطه‌ی کور شماست، شناسایی کنید، تصور از خود و باورهای محدود کننده خود را شناسایی اصلاح نمایید. این روند باعث می‌شود تا بتوانید در زندگی شخصی و حرفهای خود، کارآیی و عملکرد بهتری داشته باشید.
کوچ کیست ؟
بسیاری اوقات مراجعه کننده خودش دقیقا نمی‌داند آنچه که ذهن او را می‌آزارد و نیازی که دارد دقیقا چیست! بیشتر اوقات صحبتها و واگویه‌های پراکنده‌ای که با خود انجام می‌دهد را برای مربی تکرار می‌کند؛ اما کوچ حرفهای با گوش دادن فعال و دقت به گفته‌ها و ناگفته‌ها، زبان بدن مراجع و توجه به تغییرات انرژی و تن صدای او، همچنین با سئوالات سنجیده و هدفمندی که از او می‌پرسد، به او کمک می‌کند تا هدف گمشده‌ی خود و راه رسیدن به آن را از میان افکار پراکنده‌ی خویش پیدا کند.
کوچ‌ها اعتقاد دارند، هر فرد بیش از هر کس دیگری، از جنبه های زندگی خود آگاه است و با کمک کوچ حرفهای می‌تواند از پس مسائلش بر بیاید. کوچینگ همچون چراغی پر نور است که به ذهن مراجع تابیده می‌شود و مسیر و هدف او را روشن می‌کند.
کوچینگ چگونه کار می‌کند؟
در این کلیپ کوتاه به سادگی میبینید که کوچ چگونه به مراجع خود کمک می‌کند تات به هدف خودش برسد.
- انواع کوچینگ
امروزه نام‌ها و اصطلاحات بسیار متنوعی همراه با کوچینگ به چشم و گوش می‌خورد که گاهی اوقات بسیار مسخره و غیر حرفهای است. بطور مثال در این اواخر عباراتی از قبیل کوچ آرایشگری و گردشگری به چشم می‌خورد. همانطور که بالاتر گفته شد بسیاری از معلمان و مربیان آموزشی نام خود را به کوچ تغییر داده‌اند. اما هر دلیلی که دارند، بی‌اطلاعی خود را از این مهارت نشان می‌دهند.
اما کوچینگ به چند شاخه‌ی اصلی و تعداد بیشتری زیر شاخه تقسیم شده است. بخشهای اصلی آنرا میتوان موارد زیر عنوان کرد
- بیزینس کوچینگ یا کوچینگ کسب و کار ( Business Coaching )
- لایف کوچینگ یا کوچینگ زندگی ( life Coaching )
بقیه مواردی که در جاهای مختلف شنیده می‌شوند را میتوان زیر شاخه‌های این دو بخش در نظر گرفت که چند نمونه‌ی معروف آن عبارتنداز:
- کوچینگ سازمانی
- کوچینگ شغلی
- کوچینگ توسعه فردی
- کوچینگ شخصی
- کوچینگ تحصیلی
- کوچینگ رهبری
- کوچینگ عملکرد
- …
سلف کوچینگ
اگر علاقه‌مند به مهارتهای توسعه فردی هستید و احتمالا برخی از آنها مثل : حل مساله، تصمیم گیری، تفکر نقاد و خودآگاهی آموزش دیده باشید می‌توانید تا حدودی خودتان را کوچ کنید یا به اصطلاح سلف کوچینگ (Self-Coaching) انجام دهید.
سلف کوچینگ یعنی توانایی مدیریت و هدایت خود برای حل مشکلات ، هدف گذاری و حرکت به سمت آن و فضایی برای رشد شخصی است. سلف کوچینگ توانایی دیدن خود بدون قضاوت و رسیدن به خودآگاهی و خودشناسی و حل مساله است.
مربیگری خود یعنی شناخت درست مساله‌ی خود، تشخیص بهترین راه حل و اقدام کردن برای حل آن.
اگر چه سلف کوچینگ توانایی زیادی به شما می‌دهد تا تغییراتی بزرگ و مثبت در زندگی خود ایجاد کنید اما وجود یک مربی شخصی حرفهای در کنار شما به این روند سرعت و دقت بیشتری می‌دهد.
جستجوی کوچ
امروزه به راحتی می‌توانید در شهر یا محله‌ی خودتان کسی را پیدا کنید که اینکار را برای شما انجام دهد. در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی هم به وفور یافت می‌شوند. اما سعی کنید کسی را پیدا کنید که حداقل دوره‌های رسمی آنرا گذرانده باشد و شما را گمراه نکند. در ضمن فریب قیمتهای بالا و تبلیغات کذایی را هم نخورید.
سازمان‌های بین المللی متولی کوچینگ
- انجمن کوچینگ: AC یا Association for Coaching
- شورای اروپایی منتورینگ و کوچینگ: EMCC یا European Mentoring & Coaching Council
- فدراسیون بین المللی کوچینگ: ICF یا International Coaching Federation
- مرجع بین المللی کوچینگ و منتورینگ حرفه ای: IAPC&M یا International Authority for Professional Coaching & Mentoring
این سازمان‌ها کوشیده‌اند با ارائه‌ی برنامه‌‌های مختلف برای اعطای گواهینامه و مجوز، اصطلاحاً به نهادهای Accreditation تبدیل شوند و کمک کنند فضای حرفه‌ی کوچینگ سر و سامان پیدا کند. به این معنا که هر کس قصد دارد به عنوان کوچ حرفه ای فعالیت کند به سراغ یکی از آنها برود و پس از گذراندن دوره‌های مشخص، گواهینامه دریافت کند.
در ایران ICF بیش از همه معروف و مشهور است.
